Meduzy – pływające zjawy morskich otchłani

Jednymi z najbardziej efektownych źródeł światła naturalnego są meduzy. Te niepozorne stworzenia poruszają się z gracją i lekkością, a ich świecące ciała tworzą cudowny spektakl, który mogą zaobserwować jedynie wybrani. Na szczęście, aby zobaczyć meduzy, nie musimy schodzić głęboko pod wodę. Wystarczy wybrać się do oceanarium lub zoo, gdzie są trzymane. Meduzy świecą dzięki bioluminescencji, czyli zjawisku, które jest powodowane przemianami chemicznymi zachodzącymi w ich organizmach.

Po co meduzy świecą?

Świecenie żywych organizmów nie jest do końca poznane. W wielu przypadkach obserwuje się je jako formę komunikacji, obrony lub pomoc w orientacji przestrzennej. Niektóre ryby mają specjalne organy świetlne, które ułatwiają im polowanie – działają jak wabik na mniejsze stworzenia. Z kolei inne świecą jedynie w okresie godowym, a błyszczący punkt na ciele ma pomóc w zdobyciu partnera.

Świecenie meduz jest zagadkowe, ponieważ większość z nich jest raczej małymi drapieżnikami. Częściej to one padają ofiarą większych stworzeń, które naturalnie ograniczają ich populację. Najgroźniejsze meduzy mają parzydełka, czyli długie nitki zakończone harpunem. Wbijają się one w skórę, a następnie odpowiednie komórki na ciele meduzy wydzielają jad. Ciekawostką jest, że czułki meduzy posiadają miliony takich komórek parzydełkowych, a do unieszkodliwienia planktonu wystarczy tylko jedna z nich.

Świecenie meduz jako forma obrony przed drapieżnikami

Jak podają naukowcy, świecenie niektórych zwierząt może być formą obrony. Dna oceanów leżą w strefie, do której nie dociera światło w żadnej formie. Oznacza to, że tylko odpowiednie maskowanie może ustrzec stworzenia przed atakiem drapieżników. Paradoksalnie świecenie pozwala na całkiem skuteczną defensywę, gdyż charakterystyczne błyski przypominają odbijające się od powierzchni wody światło. Ponadto wiele organizmów zamieszkujących głębokie wody ma przezroczyste ciało, co dodatkowo wspomaga maskowanie.

Jakie znamy inne świecące stworzenia?

Nie tylko meduzy potrafią świecić, wiele innych stworzeń wykształciło taką umiejętność. Należą do nich między innymi:

• grzyby – aż 70 gatunków grzybów może świecić w ciemności. W Polsce należą do nich łycznik ochrowy i opieńka miodowa. Opieńka jest często wykorzystywana w kuchni, gdzie robi się z niej smaczne przetwory. Należy jednak zachować ostrożność, gdyż grzyb ten musi zostać wcześniej poddany cieplnej obróbce;
• ślimaki – niektóre morskie ślimaki świecą, aby odstraszyć napastników. Ciekawe jest, że ich muszla ma właściwości wzmacniające światło;
• plankton – bioluminescencja planktonu powoduje świecenie plaż, co możemy obserwować na Malediwach. Małe żyjątka są wyrzucane na piasek, gdzie jakiś czas zalegają;
• owady – wiele z nich potrafi świecić, świetnym, przykładem są nasze rodzime świetliki lub bardziej egzotyczne krocionogi zamieszkujące lasy w Kalifornii.