Widok zachodzącego słońca może być spektakularny i zaskakujący, jednak czy zastanawialiście się kiedyś, ile to zjawisko ma wspólnego z radiem czy mikrofalówką? W poniższym artykule wyjaśnimy te powiązania i wytłumaczymy, dlaczego bez nich nie byłoby życia na naszej planecie. Zapraszamy do lektury!
Czym jest promieniowanie?
Promieniowanie to rodzaj emitowanej energii, a także sam proces emisji. Nazwa pochodzi od kształtu, jaki przybierają wtedy cząsteczki – czyli wiązki, która w dużym przybliżeniu przypomina ruchliwą autostradę lub strumień. Niektóre rodzaje promieniowania mogą nam zaszkodzić, jednak wiele z nich stanowi nieodłączny element naszego życia i ułatwia nam pracę, naukę, a także codzienne przyjemności.
Źródła promieniowania mogą być naturalne lub sztuczne. Do tych pierwszych należy Słońce, a do drugich grzejnik, lampa czy nadajnik radiowy. Nie da się odizolować od promieniowania, dotknie nas ono wszędzie. Co więcej, izolacja mogłaby być szkodliwa w skutkach, gdyż większość organizmów żywych do poprawnego funkcjonowania potrzebuje energii słonecznej. Rośliny wytwarzają w ten sposób pokarm, a my niezbędną dla zdrowia witaminę D.
Z iloma rodzajami promieniowania mamy kontakt?
Bez dłuższego zastanowienia z łatwością wymienimy kilka z nich, na przykład słoneczne, radiowe czy rentgenowskie. Jednak rodzajów promieniowania jest o wiele więcej, a duża część z nich ma ogromny wkład w jakość naszego życia. Oto kilka najpopularniejszych:
- promieniowanie radiowe – są to fale elektromagnetyczne dzielące się na pasma radiowe. Ich częstotliwość waha się od 3 kHz do 3 THz. Ich źródłem mogą być między innymi nadajniki radiowe lub silniki komutatorowe, jednak są też tworzone naturalnie przez wyładowania atmosferyczne, zorze polarne i gwiazdy;
- mikrofale – rodzaj promieniowania, którego zakres mieści się pomiędzy podczerwienią i falami ultrakrótkimi. Najpierw mikrofale odkryto jedynie teoretycznie na drodze skomplikowanych obliczeń, jednak w latach 30. XX nastąpił szybki rozwój technologii. Wykorzystuje się je w telefonii komórkowej, łączności satelitarnej, radioastronomii, a także… w kuchni! To właśnie te fale podgrzewają nasz posiłek w mikrofali;
- promieniowanie cieplne – widoczne w podczerwieni, nazywane też promieniowaniem termicznym. Wytwarzane przez każde ciało. Ciekawostką jest, że promieniowanie cieplne zależy od faktury powierzchni i inaczej przebiega jego emisja z chropowatej powierzchni, a inaczej z gładkiej;
- promieniowanie rentgenowskie – inaczej promieniowanie X. Otrzymuje się je poprzez zahamowanie szybko poruszających się elektronów. Wykorzystywane jest przede wszystkim w medycynie, do zobrazowania wewnętrznej struktury naszych tkanek. Dzięki nim możemy zdiagnozować złamania, zapalenia płuc, a także niektóre nowotwory. Promieniowanie X jest dla nas szkodliwe, dlatego nie należy go nadużywać. Może powodować poparzenia, a także chorobę popromienną;
- laser – promieniowanie elektromagnetyczne mieszczące się w zakresie światła widzialnego. Jego nazwa jest akronimem angielskiego określenia: Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation. Lasery dzieli się na klasy, a każdy z nich będzie miał inną użyteczność. Niektóre nie wpływają na żywe tkanki, jednak są też takie, które wykorzystuje się w medycynie. Ciekawostką jest, że lasery 4 klasy mogą spowodować pożar.
To tylko niektóre z popularnych promieniowań wykorzystywanych na co dzień. Wiele z nich ma korzystne działanie i znalazło swoje zastosowanie w medycynie nuklearnej, a także w rolnictwie, przemyśle i ochronie środowiska. Niestety niektóre z nich mogą stanowić zagrożenie dla życia, dlatego w ich przypadku warto zachować umiar.
Jak zachować się w przypadku kontaktu ze szkodliwym promieniowaniem?
Jeśli konieczne jest przebywanie w miejscu, gdzie istnieje ryzyko kontaktu ze szkodliwym promieniowaniem, to warto pamiętać o kilku zasadach bezpieczeństwa:
- im większa odległość od źródła promieniowania, tym bezpieczniejsi jesteśmy;
- założenie osłony znacznie osłabia promieniowanie – to dlatego podczas prześwietlenia zakładamy specjalne kamizelki;
- skrócenie czasu ekspozycji na promieniowanie zmniejsza przyjętą dawkę – dlatego nowoczesne aparaty do zdjęć RTG wykonują je błyskawicznie oraz z minimalną dawką promieniowania.
Katarzyna Przybylska
Autor
0 Komentarzy