Co to jest zanieczyszczenie światłem?

Zanieczyszczenie światłem jest pojęciem odnoszącym się do zakłóceń wywołanych zbyt dużą ilością oraz zbyt mocnym oświetleniem. W języku angielskim nazywane jest ono light pollution. Zanieczyszczenie światłem jest wynikiem źle zaprojektowanej sieci oświetlenia zewnętrznego. Wpływ ma nie tylko intensywność i ilość świateł, ale również kąt padania promieni, stopień ich odbijania się czy nawet rodzaj kloszy w zewnętrznych lampach. Świetlne zanieczyszczenie jest generowane przede wszystkim przez miasta, wszelkiego rodzaju oświetlenie dróg, mostów, parkingów, lotnisk, ale również przez mieszkania oraz oświetlenie dekoracyjne obiektów użyteczności publicznej.

Jakie rodzaje zanieczyszczenia świetlnego możemy wyróżnić?

Olśnienie – pierwszy z rodzajów zanieczyszczenia świetlnego

Naukowcy podzielili zanieczyszczenie światłem na trzy odrębne kategorie. Pierwszą z nich jest olśnienie (z ang. glare). Polega ono na oddziaływaniu silnego źródła światła na nasz wzrok (w sposób bezpośredni). Chodzi o to, że gdy popatrzymy na dane źródło światła, jest ono na tyle mocne, że prowadzi do chwilowej ślepoty czy pogorszenia wzroku. Olśnienie jest bardzo szkodliwe dla zwierząt, które przemieszczają się nocą. Okazuje się, że każdego roku z powodu zbyt intensywnego światła giną miliony ptaków. Zjawisko olśnienia jest zagrożeniem również dla ludzi. Przykładem może być oślepianie kierowców podczas nocnych podróży przez wszelkiego rodzaju billboardy czy drogowe oświetlenie.

Zaświecanie – niebezpieczne oświetlenie zewnętrzne

Zaświecanie (ang.trespass) polega na oświetlaniu miejsc, które sąsiadują z obszarami, w których zastosowano zewnętrzne oświetlenie. Ma ono miejsce głównie w budynkach mieszkalnych położonych blisko ulic, parkingów, stadionów czy innych intensywnie oświetlonych obiektów. Mieszkając w takim domu czy bloku, jesteśmy zmuszani do mocnego zaciemniania okien, ponieważ ilość światła dostającego się z zewnątrz jest zbyt duża. Zaświecenie jako rodzaj zanieczyszczenia świetlnego powoduje poważne zaburzenia snu. Naukowcy udowodnili, że światło zaburza wydzielanie melatoniny, hormonu odpowiadającego za nasz sen. Oprócz tego, że przez zaświecenie śpimy za krótko lub płytko, w dłuższym okresie może zwiększyć ryzyko występowania poważnych chorób, w tym nowotworów.

Poświata niebieska – trzeci rodzaj zanieczyszczenia świetlnego

Poświata niebieska (z ang. sky glow) to zjawisko powstające na skutek rozpraszania sztucznego światła w atmosferze. Widzimy je w miastach, szczególnie tych dużych, w postaci nieba w nietypowych kolorach dla nocnego nieboskłonu. Poświata niebieska jest to charakterystyczna żółta, pomarańczowa łuna świetlna unosząca się nad miastami. Choć utożsamiamy ją z zanieczyszczeniem kosmicznym, jego przyczyna leży na ziemi. Zauważalna jest również w niemocy obserwacji w miastach nocnego nieba.

Dlaczego zjawisko zanieczyszczenia światłem jest tak poważne?

W samym świetle nie ma nic złego. To normalne, że się nim otaczamy, daje nam poczucie bezpieczeństwa, ułatwia, a wręcz umożliwia funkcjonowanie w ciemnościach. Najważniejszą konsekwencją tego zjawiska nie jest to, że nie widzimy gwiazd. Poważniejszym problemem jest zakłócenie naturalnego cyklu dobowego zwierząt, ludzi, a nawet roślin. Problem zanieczyszczenia światłem mógłby być zdecydowanie mniej poważny, gdybyśmy zmniejszyli ilość oświetlonych obiektów (czy witryny sklepów w nocy muszą być widoczne?) oraz zadbali o to, by kąt padania światła był właściwy, szczególnie w lampach ulicznych.

Jakie są skutki zanieczyszczenia światłem dla Polski i świata?

Zjawisko zanieczyszczenia światłem jest stosunkowo nowe, a co za tym idzie jeszcze nie w pełni poznane. Naukowcy są już jednak pewni, że ma ono negatywny wpływ zarówno na ludzi, zwierzęta, jak i całe środowisko naturalne. 

Jakie są najważniejsze skutki zanieczyszczenia światłem? Są to przede wszystkim:

• poważne zaburzenie w dobowym cyklu życia organizmów,

• zaburzenia snu,
• zwiększenie ryzyka poważnych chorób, w tym także nowotworów,
• zwiększona liczba zachorowań na depresję,
• pogorszenie wzroku i widzenia u ludzi i zwierząt,
• spadki populacji wielu gatunków zwierząt, którym światło zakłóca tryb życia,
• zwiększona śmiertelność wielu gatunków zwierząt, które np. giną oślepione światłem.

Co możemy zrobić, by przeciwdziałać zanieczyszczeniu światłem?

Przede wszystkim powinniśmy zmniejszyć ilość i natężenie oświetlenia. Zacznijmy od własnych posesji czy witryn naszych sklepów. Możemy wpłynąć na władze miast, by ograniczały ilość światła na ulicach. Warto również zadbać o ich prawidłowe ustawienia, by światło padało na konkretny punkt, a nie rozpraszało się i odbijało.